“Kako postajemo ono što smo postali“ (ili) jedan idealan knjiški debi
Vladimira Petrovića, autora zbirke priča “Кako postajemo ono što smo postali“ poznajem, pre svega, kao književnog kritičara, vlasnika bloga Čitaonica, i posvećenog knjigoljupca koji, kao retko ko koga znam, svaki slobodni trenutak provodi u čitanju, pisanju i promišljanju knjiga. Otuda i ne čudi kvalitet Vladine prve zbirke, koja pleni svojom slojevitošću, bogatsvom jezika i uverljivošću likova ali… Pođimo redom.
Pomenutu zbirku čine 32 priče koje su podeljene u tri pripovedne celine. Prvu celinu, uslovno rečeno, čine pripovetke pisane nešto klasičnijim jezikom, u maniru pisaca poput Bore Stankovića, Dragoslava Mihailovića ili Slobodana Selenića ali i poznatih hroničara Beograda poput Tase Milenkovića. Priče su poređane hronološki pa tako prva od njih, pod nazivom “Ni život ne okusih kako treba“, predstavlja rekonstrukciju jedne žalbe iz 1847. godine, upućene knjazu Aleksandru Кarađorđeviću od strane osuđenika Đorđa Jovanovića. Odmah posle nje sledi biografija uglednog beogradskog trgovca, u čaršiji poznatog kao gazda Milorad, čiji odnos prema sopstvenim uspesima nagriza strašna tajna iz prošlosti.
Jedan deo priča iz prve celine, bez obzira na nešto klasičniji pristup pripovedanju, u sebi sadrži svojevrsni književni eksperiment. Tako je treća priča u zbirci napisana malim slovima i bez znakova interpunkcije, prateći haotični tok misli supruge političkog osuđenika iz perioda Timočke bune. Priča “Dečji dnevnik“ prati misaoni tok deteta koje pokušava da pronađe identitet u novostvorenoj državi, pod pritiskom porodice koja, zapravo, predstavlja amalgam narodnosti suprotstavljenih gledišta, dok najveći deo priče “Dezerter“ čine neprekinuti dramski dijalozi između sina i razočaranog oca.
Među pripovedačima, protagonistima, antagonistima ili jednostavno akterima zbirke ima muškaraca, žena i dece, najrazličitijih obrazovnih, imovinskih i staleških nivoa koji, pripovedajući o sebi i nedaćama koje su ih snašle, pričaju jednu arhetipsku priču o vremenu koje nikada ne prolazi i ljudima koji se iznova rađaju da bi patili i bili žrtve.
Bez obzira na ambijent, epohu ili pripovedni jezik, koji se menja u zavisnosti od podneblja, vremena i aktera, priče iz prve celine imaju jednu markantnu zajedničku osobinu, a to je pogled na svet iz perspektive onih kojima je život dodelio sudbine paćenika i stradalnika. Bilo da se radi o osuđenicima, sitnim lopovima, bogatim trgovcima, umetnicima, logorašima, moćnicima ili slučajnim posmatračima iz naroda, zajedničko za sve njih jeste crnilo života u koje tonu. Bilo zbog posledica ratova, nemaštine, odluke zatečenih vlastodržaca ili nečeg drugog, njihove sudbine nestaju sa lica sveta, zametene u kovitlacima istorije, politike ili jednostavno loše sreće. Pripovedanje protagonista i antagonista prve pripovedne celine predstavlja svojevrsni lelek sebara koji, prolazeći kroz život bez traga i težine, pokušavaju da pričom skrenu pažnju na svoju zlehudu sudbinu i ono što ih je snašlo, ljuteći se, čudeći ili sa glavom pognutom pred neumitnim.
Drugu celinu čine nešto kraće, savremenije i univerzalnije priče, pisane u maniru Кenoa, Кnausgora ili su na tragu fascinacije Džojsovim boravkom u Trstu, dok treći deo predstavlja univerzalnu igrariju i slagalicu, koja za cilj ima prikazivanje uzaludnosti borbe i gotovo Кjerkjegorovski apsurd života i opiranja.
Ispisana u maniru najboljih domaćih pripovedača, zbirka priča “Кako postajemo ono što smo postali“, otkriva raskošan spisateljski talenat, prožet izuzetnim poznavanjem društvenih i istorijskih okolnosti, koje su se neretko prelamale na plećima običnog čoveka. Bilo da piše o malim, bilo o ljudima čiji su životi obeležili epohe, Petrović odlično dočarava karaktere svojih protagonista i antagonista, baratajući njihovim sudbinama poput pravog tvorca, onako kako se to od pisca i očekuje. Slikovite, slojevite i životne, priče iz ove uzbudljive zbirke provešće vas kroz neke od burnih segmenata naše istorije, nakon kojih ćete biti bogatiji za jedno jedinstveno čitalačko iskustvo.
Mladen Milosavljević
Kako postajemo ono što smo postali 